Çocuklarda İshal ve Dehidratasyon

Tanımlama ve genel bilgiler

Günde üç veya daha fazla sayıda yumuşak, sulu dışkılamaya ishal denir.İshal başta infeksiyonlar olmak üzere değişik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar.Beş yaş altı çocuk yaş grubu ölüm nedenleri arasında 2.sıradadır.Ülkemizde de 1-5 yaş grubu çocuklarda ishal halen önemli ölüm nedenlerinden biridir.Gelişmemiş ülkelerde süt çocukları ortalama yılda 6 kez, çocuklar ise ortalama 3 kez ishal atağı geçirmektedir.Çocukluk yaş grubunda en önemli hastaneye yatış nedenlerinden biridir.Yalnızca temiz içme suyu sağlanması ve hijyen şartlarının iyileştirilmesi ile birçok ölümün önüne geçilebilir.

İshalin en önemli komplikasyonu dehidratasyon ve elektrolit (sodyum, potasyum, klor, bikarbonat) kaybıdır; bu durum şok tablosunun gelişmesine ve çocukların ölümüne neden olabilir.

İshal dehidratasyon dışında malnütrisyona da yol açarak mortalite ve morbiditenin artmasına neden olur; ishal 5 yaş altı çocuklarda en önemli malnütrisyon nedenidir.Öte yandan, malnütrisyonlu çocuklarda ishal daha kolay gelişir ve ölüme sebebiyet verir.

Akut ishal küçük çocuklarda, iyi beslenemeyen, anne sütü almayan süt çocuklarında çok daha şiddetli ve daha uzun sürmektedir.

Etyoloji

Tüm dünyada akut ishalin en sık nedeni infeksiyonlardır.İnfeksiyon nedenleri içinde ise en sık etken rotavirüstür.Günümüzde rotavirüs aşı ile önlenebilmektedir.Özellikle 6 aydan küçük çocuklarda rotavirüse bağlı ishal sıktır.Anne sütü ile beslenme küçük çocuklarda ishal riskini azaltır.

Virüsler	Bakteriler	Parazitler
rotavirüs	E.coli	Entamoeba histolitica
Enterik adenovirüsler	Shigella türleri	Girdia lamblia
Astrovirüs	Vibrio cholerae	Cryptosporidium
Human kalsivirüsler (norovirüs ve sapovirüs)	Salmonella spp. Campylobacter jejuni C.difficile	Trichuris trichhuria Strongyloides stercoralis

Sınıflama

İshalli çocuk değişik klinik tablolar ile hekime başvurabilir.

1.Akut sulu dışkılama (24 saat içinde, 3 defadan daha fazla sulu, gevşek dışkılamadır).

2.İnvazif ishal (14 günden daha az süren kanlı ishaldir; ateş vardır; ince bağırsak ve kolonun bakteriyel invazyonuna bağlı eksüdatif inflamasyon sonucunda gelişir).

3.Persistan ishal (14 günden daha uzun süren sulu, gevşek veya kanlı ishale bu isim verilir).

Hastanın yakın zamandaki kilosu biliniyorsa güncel kilo ile karşılaştırılarak ağırlık kaybı da hesaplanabilir.İshale bağlı olarak gelişen dehidratasyon genellikle izonatremiktir.Su ve sodyum kaybı aynı orandadır.Hipernatremik ve hiponatremik dehidratasyon daha az sıklıkla meydana gelir.

Viral akut gastroenteritlerde kısa bir inkübasyon sonrasında klinik bulgular ortaya çıkar.Nörovirüs ve rotavirüs infeksiyonunda başlangıçta kusma belirgindir.Ateş, ağır dehidratasyon ve bilinç değişikliği rotavirüste daha sıktır.Viral gastroenteritte dışkı suludur.Kan ve lökosit genellikle görülmez.

Yüksek ateş > 40°C, kanlı dışkılama, karın ağrısı ve merkezi sinir sistemi tutulumu varlığında bakteryel patojen olma olasılığı artar.Kusma ve solunum problemi var ise bu daha çok viral etyolojileri düşündürür.

Tedavi

Akut ishalin tedavisinde 4 temel yaklaşım vardır.

1.Rehidratasyon tedavisi

2.Beslenmenin devam etmesi

3.Çinko desteği

4.Probiyotikler

5.Diğer tedaviler…